مریم ناصحی - «چيزهايی هست، که نمی‌توان بر زبان آورد؛ چرا که واژه‌ای برای بيان آن‌ها وجود ندارد. اگر هم وجود داشته باشد، کسی معنای آن را درک نمی‌کند. اگر من از تو نان و آب بخواهم، تو درخواست مرا درک می‌کنی ... اما هرگز اين دست‌های تيره‌ای را که قلب مرا در تنهایی گاه...

فرانسیس مارمانده - موسیقی بلوز، روایتی دیگر از تاریخ ایالات متحده است؛ نات هنتوف تهیه کننده‌ی آثار چارلز مینگوث و مفسر سیاسی می‌گوید: «من موسیقی جاز را به عنوان نشانه‌ای از مقاومت آموختم.» او در سال ١٩٥٦ به دلیلِ این که می‌خواست زن سیاه‌پوست جوانی را استخدام کند، از...

فرید صابری - ملاحظاتی ماتریالیستی درباره‌ی عاشقانه‌های شاملو لبانت به ظرافت شعر شهوانی‌ترین بوسه‌ها را به شرمی چنان مبدل می‌کند که جان‌دار غارنشین از آن سود می‌جوید تا به صورت انسان درآید. «آیدا در آینه» در مستند «کلام آخر» (۱۹۹۶) درباره‌ی زندگی احمد شاملو، سکانس...

محمدحسین مشیری - ادبیات کارگری در ایران  داستان‌نویسی معاصر ایران به ویژه از سال‌های دهه‌ی ۱۳۷۰ به این سو، هم‌زمان با نهادینه شدن سانسور در جمهوری اسلامی و رشد نقدینگی در جامعه و پیدایش مشاغل کاذب، هر چه بیش‌تر از محیط‌های کارگری دور شده و به فضاهای بسته و عوالم درون...

مریم ناصحی -  همانند بسیاری دیگر، من عرق ریختن آموختم نه فهمیدم مدرسه چیست و نه دانستم بازی چه معنایی دارد در سپیده دم، آن‌ها مرا از رختخواب بیرون کشیدند و در کنار پدر، با کار بزرگ شدم. برای ویکتور خارا، گویا همه چیز با سپتامبر در آمیخته بود. روزی از روزهای سپتامبر...

برتولت برشت - برگردان: منوچهر فکری‌ارشاد -  دوستان، امروز می‌خواهم بی آن ‌که نکته­ چندان تازه‌ای را مطرح کنم، با شما چند کلمه در باب مبارزه با قدرت‌هایی سخن بگویم که در صددند فرهنگ مغرب‌زمین را، یا بقایای فرهنگی را که مُرده‌ریگ یک قرن بهره‌کشی است، در خون و لجن سر به...

جوآن بایز - برگردان: م. آزاد - مانی صالحی - بخش اول --- «خسته‌گان و تُهی‌دستان‌تان را به من بدهید توده‌های بر هم انباشته‌تان را که مشتاق تنفس آزادند تیره‌روزانی که از کرانه‌ی نعمت و فراوانی شما سر باز می‌زنند این‌ها را، این بی‌خانمان‌ها و طوفان‌زده‌گان را، به سوی من...

مت زولر سایتس - ترجمه: مصطفی احمدی - گُفت‌وگو با کن لوچ درباره‌ی «بلوط پیر» و دیگر چیزها کن لوچ، فیلم‌ساز انگلیسی، ۸۷ ساله است و تقریبا ۶۰ سال است که فیلم می‌سازد. او تصمیم گرفته «بلوط پیر»، که داستانش درباره‌ی پناهنده‌گان جنگی سوریه است و در یک شهر در حال تخلیه‌ی...

شیدا محمدی - گاهی به مرگ فکر می‌کنم فقط گاهی وقتی حیرت می‌درخشد در چشمان تو و فلج می‌گذرد از عصب‌های من و ناگهان مرگ خیره می‌شود به چشمان تو که با حیرت به او می‌نگری چنان که «چشم نرگس به شقایق نگران خواهد شد» و من نعره‌زنان عصب‌های کِشنده را می‌کِشم به بلندای «زمان...

ژاک پره‌ور - برگردان: احمد شاملو - مادر می‌بافه پسر می‌جنگه به نظر مادره این وضع خیلی طبیعیه. - پدره چی؟ اون چی‌کار می‌کنه؟ - پدره کار می‌کنه... زنش می‌بافه پسرش می‌جنگه خودش کار می‌کنه. به نظر پدره این وضع خیلی طبیعیه. - خُب، پسره چی؟ پسره اوضاع رو چه جور می‌بینه؟ -...

باربد کیوان - در تاكسی نشسته‌ام و راننده‌ی جوان، نوار جديد سياوش قميشی را گذاشته است. نوبت به ترانه‌ی "تصور كن" می‌رسد. می‌بينم كه مسافران از نسل‌های مختلف يك باره ساكت می‌شوند، به فكر فرو می‌روند و هم‌راه با خواننده تا كلام و نُت آخر، دنيايی متفاوت را تصور می‌كنند....

رفعت العرعیر - ترجمه‌ی: سپیده جدیر - هر شاعری که کشته می‌شود، رویایی از رویاهای زمین کم می‌شود و کم کم همه در بی رویایی محض فرو می‌رویم؛ نه فقط غزه، که همه‌ی ما فرو می‌رویم. رفعت العرعیر، شاعر، استاد دانشگاه و نویسنده‌ی محبوب فلسطینی در حملات هوایی اسرائیل به شمال...

محمود درویش - ترجمه‌ی: فیروزه زمانی - «من رویای زنبق‌های سفید می‌بینم، خیابان‌های پُر آواز، خانه‌ای از روشنایی. من قلبی مهربان می‌خواهم، نه گلوله. روزی روشن می‌خواهم، نه لحظه‌ی دیوانه‌وار فاشیستی پیروزی. من کودکی می‌خواهم که در خیال روزی سراسر خنده باشد، نه اسلحه‌ی...

محمد زهری - به گُل‌گشت جوانان یاد ما را زنده دارید ای رفیقان! که ما در ظلمت شب زیر بال وحشی خفاش خون‌آشام نشاندیم این نگین صبح روشن را به روی پایه‌ی انگشتر فردا و خون ما به سرخی گُل لاله به گرمی لب تب‌دار بی‌دل به پاکی تن بی‌رنگ ژاله ریخت بر دیوار هر کوچه و رنگی زد به...

روشنک رامین‌فر - دیدگاه شاعران معاصر درباره‌ی حجاب موضوع پوشش از بخش‌های خصوصی زندگی هر فرد است، اما اغلب پای نظام‌های دیکتاتوری به حقوق عمومی مردم باز می‌شود و دولت خود را مسئول لباس و سبك زندگی مردم می‌داند. حكومت‌های طرفدار دین بیش از سایر اشكال حكومت، پوشش...

عطا شکوفنده - فردا گُلی را می‌چینند امشب آخرین شب‌هاست این شب آخرین دیدار عطر نفس‌هایم درباغچه پریشان است ندایی می‌آید ازتاریکی شب ازدرون خسته و رنجورم زندگی کن، زندگی زیباست سپیده‌دم فردا دستی از شاخه‌ی زندگی مرا خواهد چید. امشب آخرین دیدارهاست ستاره می‌درخشد درآسمان...

اکبر فلاح‌زاده - فیلمی از برتولت برشت ... فردی که دارد روزنامه می‌خواند، از خواندن این خبر که در برزیل مقدار متنابهی قهوه را برای حفظ قیمت آن آتش زده‌اند، حیرت می‌کند و گُفت‌وگو درمی‌گیرد که در شرایط بحران، چگونه اقتصاد باید اداره شود. بحث که بالا می‌گیرد، جوانان...

علی شریعت کاشانی - درگیری‌هایی که شاملو از دیرباز با نظام سلطنت و قدرت حاکمه داشته است، در زایش و تشکل و تحول بخش چشم‌گیری از شعر و صور خیال او اثرگذار بوده است. از این رو درنگ و بررسی پیرامون شرایط وجودی شعر او از بررسی چگونگی برخورد وی با امر سیاست و مسایل پیوسته...

احمد شاملو - کاخ‌های گرم و روشن را از نمای کوخ‌های سرد و تاریک باغ‌ها را از بیابان‌های خشک و تو را از مرگ‌وار زندگی نام‌ات جدا بایَست کرد هم‌چنانک الماس از خاره‌سنگ! خیمه‌های برف را بر‌چیده فروردین می‌زند خورشید بر دنیای دیگر رنگ مرد معدن‌چی به تیشه می‌زند بر سنگ او...

برتولت برشت - ترجمه‌ی: امید آدینه - برخیزید: ای زنان مغموم در آشپزخانه‌ها آی مردان ماسیده بر چرخ دنده و آجُر برخیزید: تا رَنگین کمان را کودکان به کلاس درس، بیاورند آن گاه مُعَلمان! از لطافت شبنم و مکتب گُل جُغرافیا، و تاریخ خواهند ساخت برخیزید: ای پسران نوبالغ در...

سیمین بهبهانی - چهل سال نبض طبقات گوناگون مردم را در دست داشتن و ضرب شعر خود را با نظم آن منظم كردن، بی‌گمان دشوار است. اما فریدون مشیری به آسانی از عهده‌ی آن بر می‌آید. تعصب را دوست نمی‌دارم، اعمال سلیقه را نیز. تعیین خط مشی و تنظیم قاعده برای شعر از سوی منتقدان و...

محمد حسین میربابا - مقدمه: چهل سال از سال‌مرگ پی‌یر پائولو پازولینی فیلم‌ساز و شاعر نامدار منحصربه‌فرد ایتالیایی می‌گذرد. او که همواره نگاهی گزنده و به ‌دوراز قواعد مرسوم به سینما و هنر داشت و به ‌نوعی رادیکال‌ترین هنرمند زمان خود بشمار می‌رفت، در دوم نوامبر ۱۹۷۵ به...

تری ایگلتون - ترجمه‌ی: م.رضا ملکشا و فؤاد امیری - دیکنز را اولین رمان‌نویس بزرگ انگلیسیِ شهر می‌نامند، گرچه خود او از قضا در شهر کوچکی در استان کِنت بزرگ شد. ایده‌ی طبیعی و ارگانیک بودن، در پس پشت بسیاری از داستان‌های انگلیسی وجود دارد. از فیلدینگ و جورج الیوت گرفته...

جان برجر - شروین طاهری - «حق مفهوم زندگی تنها وقتی ادا می‌شود، که هر چیزی که تاریخی برای خود دارد و نه صرفا برای تاریخ فراهم آمده است، از زندگی اعتبار گرفته باشد.» والتر بنیامین در خانواده‌ی یهودی بورژوا به سال ۱۸۹۲ و در برلین متولد شد. او فلسفه خواند و به نوعی منتقد...

محمدرضا شفیعی کدکنی - در شعر معاصر ایران، از آغاز مشروطیت تا به امروز، همواره شاعران در این کوشش بوده‌اند که قالب شعر فارسی را دگرگون کنند، تا با محتوی، اندیشه و احساس‌های این روز و روزگار هم‌سازی داشته باشد. نخستین کوشش‌ها در شکل قطعه‌های مستزادگونه و دوبیتی‌های...

آلِکسئی کاپتیونوویچ گاستِف - ترجمه‌ی: رامین شهروند - نگاه کنید! من این‌جا ایستاده‌ام: در میان چکش‌ها، چرخ‌های تراش، کوره‌های آهنگری و کوره‌های بزرگ در میان صدها رفیق. فضای بالای سرم، سراسر، آهن‌های به‌هم پیوسته است. تیرهای بزرگ آهن و بر کناره‌ها‌شان میله‌های قلاب‌دار...

عباس سلیمی آنگیل - یادداشتی برای شعر کارگری در ایران درآمد: روزگار تازه‌ای بود. شعر، این هنر ویژه‌ی ایرانیان، می‌رفت که دگرگونی‌هایی اساسی بپذیرد؛ اگر چه شاهان عصر قاجار، پس از چند قرن، دوباره سنت ملک‌الشعرایی و اعطای القاب و صله را رواج داده بودند و خود هم گاهی چیزی...

مهدی عاطف راد - بر زمینی لرزان از تنهایی، در روزگاری تلخ و سیاه که نان نیروی شگفت رسالت را مغلوب کرده و پبغمبران گرسنه و مفلوک از وعده‌گاه‌های الهی می‌گریزند و بره‌های گم‌شده دیگر صدای هی‌هی چوپان‌ها را در بهت دشت‌ها نمی‌شنوند؛ در دیار تکیده‌ی قحطی‌زده‌ی خشکیده‌ای‌ که...

لویی آراگون - تنظیم: پوران نوایی - «آفیش سرخ» (L'affiche rouge)، یا «دیوارکوب سرخ، اشاره به شعری است که لویی آراگون (Louis Aragon)، رمان‌نویس و شاعر سورئالیست فرانسوی، در وصف پارتیزان‌های خارجی‌یی که در مبارزه علیه نازی‌ها در فرانسه شرکت داشتند و به همین خاطر تیرباران...

حمید فرازنده -  عزیز نسین (۱۹۱۵-۱۹۹۵) در طول هشتاد سال عمر پُر برکتش به مثابه‌ی یک روشن‌فکر حساس و پذیرای مسئولیت‌های اجتماعی، آگاهانه کوشید در بیش‌تر زمینه‌های زندگی، از ادبیات گرفته تا هنر، از حیات فرهنگی گرفته تا سیاست، فعالیت داشته باشد. او از اوایل جوانی پا به...

ارنست مندل - ترجمه‌ی: م.رضا ملکشا - تروتسکی، از کودکی، به‌شدت تشنه ادبیات بود. مطالب انتقادی متعددش در مورد نویسندگان کلاسیک و معاصر که پیش از بازگشت وی به روسیه در سال ۱۹۱۷ منتشر شده، گواه این موضوع است. ژان ون‌هاینوورت(۱) گزارش کرده که تروتسکی در زمان تبعید در...

رضا شهرستانی - نگاهی به «تولدی دیگر» فروغ فرخزاد فروغ در «تولدی دیگر»، فروغ است و هم‌زمان فروغ نیست. فروغ در «تولدی دیگر» دست به گریبان پارادوکس فروغ است. فروغ، آیه‌ی تاریکی‌ست و هم‌زمان فروغی است که رو به سوی درخت آب و آینه چشم دارد. فروغ در «تولدی دیگر» چهارچوبی است...

لورنا مک‌نیت - برگردان: سوسن بهار - از دوردست‌ها صدای طبل می‌آید ضربان قلبی رو به آرامی می‌رود. صدای درون است آیا؟ یک طپش ناشناس قلبی نگران و پُر اضطراب که آرامش ندارد. یک گودال سیاه و زهرآلود بر جای مانده از آزادی‌یی که از دست رفته است. نیازمند یک ابزارم، یک اهرم که...

مایاکوفسکی - ترجمه: شهاب آتشکار - طبل جنگ می‌غُرد و می‌غُرد ندا سر می‌دهد: آهن‌ها را فرو کنید در زندگی. از تمام کشورها برده در برابر برده به فولادِ سرنیزه هم را می‌درند. به چه دلیل؟ زمین پاره‌های گرسنه و لخت. بشریت در حمامی از خون دود می‌شود تنها چون کسی در جایی تصرف...

اتائوالپا یوپانکی -  برادران بسیاری دارم بی‌شمار در دره‌ها، در کوه‌ها بر کناره رودها و بر دریاها. هر کدام با کارهاشان با رویاهاشان، هر کدام با رویایی رو در رو با خاطراتی پشت سر. برادران بسیاری دارم بی‌شمار برادرانی. مردمانی با دست‌های گرم از هرم دوست ‌داشتن‌ها با...

شیرکو بیکس - «طناب‌های دار چه ‌چیزی را توانسته‌اند در ما بکشند!؟» به من بگویید: از شرق تا به غرب، از بالا تا پایین، این سرزمین‌ها از قدیم‌الایام تا به امروز طناب‌های دار چه‌ چیزی را توانسته‌اند در ما بکشند!؟ چه کاری توانسته‌اند با فریاد بلند مبارزه و آزادی‌مان بکنند....

پگاه احمدی - پس از پروین، با دنبال کردن پروسه‌ی شعر زن در ایران، به فروغ فرخزاد می‌رسیم. البته در فاصله‌ی پروین تا فروغ، به اسامی بسیاری از شاعران زن برمی‌خوریم که اثر قابل توجهی از خود ارائه نداده‌اند. شعرهای این شاعران، با مضمون عاشقانه و در قالب غزل، در تذکره‌های...

گئورگ لوکاچ - مترجم: محمدرضا مهدوی‌فر - ما هرگز از وضعیت سردرگُمی‌های مفهومی خلاص نمی‌شویم؛ چیزی نو و زیبا در زمانه‌‌ی ما رُخ نموده است، با این حال به جای قبول آن به همان‌گونه‌ای که هست، مردم می‌خواهند آن را در مقوله‌های کهنه و نامتناسب طبقه‌بندی کنند، تا آن را از...

برنارد دادیه - برگردان: نفیسه نواب‌پور - شب است و سکوتی ژرف. تو خوابی و من بیدار. بی‌شک رویا می‌بینی، من خاطرات‌مان را می‌کاوم و به صدای نفس‌هایت گوش می‌دهم. شب است و سکوت ژرف. تو خوابی و من پای عشق‌مان بیدار. رویاهای‌مان را می‌کاوم، که روزها را در خود می‌پیچند از...

تایلر دارل - ترجمه‌ی: فرزاد عظیم‌بیک - در سال ۱۹۲۵، ولادیمیر مایاکوفسکی شاعر کمونیست اهل شوروی به غرب میانه‌ سفر کرد و از شهرهای شیکاگو، دیترویت، کلیولند و پیتسبورگ بازدید نمود و در آن‌جاها اشعار انقلابی و عاشقانه‌اش را خواند. تاملات وی از پسِ این سفر آمیخته‌ای‌ست از...

مایا آنجلو - برگردان: آزاد عندلیبی - پرنده‌ی آزاد می‌وزد بر گُرده‌ی باد شناور بر معبر رود تا سرمنزل همواره‌اش موج می‌خورد بال‌هایش در تُرنجه‌ی آفتاب و بی‌هراس آسمان را از‌آن خود می‌داند. ــ پرنده‌ی دیگر اما قفسیِ حصر تنگ و تارش هیچ نمی‌بیند جز مات میله‌ها بال‌هایش را...

پیر پره - برگردان: محمد رجب‌پور - پیر پره (Pierre Perret) متولد نهم ژوئیه‌ی ۱۹۳۴، ترانه‌سرا، آهنگ‌ساز و خواننده‌ی معاصر فرانسوی است. در کارهای او می‌توان ترانه‌های ضد جنگ، ضد فاشیسم، ضد استثمار کارگران، ضد تخریب محیط‌زیست، ضد دخانیات و ضد سقط‌جنین را یافت. ترانه‌های...

شیدا محمدی - سال هزار و چهارصد بود شاید هم چهارصد و یک فرقی نمی‌کرد یک به یک هنگ می‌شدیم در خانه در خیابان از نفس افتاده می‌افتادیم روی هم تا عبور کند ابر، بخار، گاز اشک‌آور، پهباد، پهبال از میان یقه‌های باز دهان ما که تا هاشور می‌خورد که تا شلاق می‌خورد که تا باتوم...

موریس بلانشو - ترجمه‌ی: سمیرا رشیدپور - «... نقد اثر را هم‌چون ژرفا، و نیز هم‌چون غیاب ژرفایی فراچنگ می‌آورد که به هیچ شکلی از نظام ارزش‌ها تن نمی‌دهد و در عین حال به سوی چیزی ارزش‌مند می‌رود، و پیشاپیش هر گونه تصدیقی را رد می‌کند که بخواهد با هدف سنجش‌ این نقد آن را...

احمد شاملو - عاشقان سرشکسته گذشتند، شرم‌سار ترانه‌های بی‌هنگام خویش. و کوچه‌ها بی‌زمزمه ماند و صدای پا. سربازان شکسته گذشتند، خسته بر اسبان تشریح، و لَتّه‌های بی‌رنگ غروری نگون‌سار بر نیزه‌های‌شان. تو را چه سود فخر به فلک بَر فروختن هنگامی که هر غبار راه ِ لعنت‌شده...

اسفندیار کوشه - فاطمه‌ شمس در «این شعر نیست» به سراغ رُخ‌دادهای اکنون ایران رفته است. او چون بازمانده‌یی که در دل واقعیت بوده، از تصویرهایی سخن می‌گوید که هر یک بیان‌گر درنده‌خویی یک حاکمیت جبار است. ادگار آلن‌پو داستانی دارد به‌ نام «سقوط به گرداب مالستروم» که در آن...

نرگس ایمانی - به «هم‌او» که هر اندیشه درونش مغاکی در‌افکند. برخی داستان‌ها را می‌خوانیم، با اندیشه‌ی نویسنده آشنا می‌شویم. برخی داستان‌ها را می‌خوانیم، به اندیشه فرو می‌رویم. برخی داستان‌ها را هم می‌خوانیم - چنان‌چه به‌ راستی و به ‌درستی «بخوانیم»- اندیشیدن می‌آموزیم....

داوود علیزاده - اكتاویو پاز به سال ۱۹۱۴ در شهر مكزیكو پا به جهان گذاشت. چون كشور زادگاهش، مكزیك، اصل و نسبی دوگانه دارد، اجدادش اسپانیایی و سرخ‌پوست بوده‌اند. پاز خود در مجموعه‌ی شعری به نام «هزار توی انزوا»، نقش مكزیك در تاریخ و اهمیت این اصل و نسب دوگانه را مورد...

گی‌‌ اسکارپتا - ترجمه‌ی: آزیتا نیکنام - سال‌گرد قتل پیر پائولو پازولینی (۱۹۷۵-۱۹۲۲) موجب شد تا درباره‌ی زندگی و آثار این نویسنده و سینماگر ایتالیائی بازنگری جدی‌ای صورت گیرد. اولین نکته‌ای که مشاهده می‌کنیم این است که پازولینی به آن دسته از روشن‌فکرانی تعلق دارد که در...

احمد شاملو در گُفت‌وگو با ناصر حريری - – شعر چيست و آن را چه‌گونه تعريف مى‌كنيد؟ – يك‌بار كوشيدم با پُر حرفى بسيار به همين سئوال شما جوابى بدهم، ولى اين‌بار جوابم خيلى كوتاه است: «تعريف همه چيز محدود به زمان و مكان است.» والسلام. چيزى را كه هر از چندى تعريف تازه‌يی...

زیگمونت باومن - برگردان: عرفان ثابتی - آلبر کامو اعتراف می‌کرد که «به تاریخ انسانی بدبین و به انسان خوش‌بین است»، انسانی که تاکید می‌کرد، «تنها آفریده‌ای است که نمی‌پذیرد آن‌چه هست باشد.» به نظر کامو، «آزادی انسان چیزی نیست جز امکان بهتر بودن» و «تنها راه برآمدن از پس...

سیمین بهبهانی - «از خویشتن خویش چه می‌خواهم من؟ از این «منِ» درویش چه می‌خواهم من؟ بازیچه ی آرزوی دل ساختم‌ش زان «هیچ» آفرین بیش چه می‌خواهم من؟» عالم‌تاج قائم‌مقامی، با نام شعری ژاله، از زنان شاعر برگزیده‌ی کشور ما است که نامش هم‌راه با شعرش به تصادف باقی مانده است و...

م. عاطف راد - برتولت برشت (۱۹۵۶ـ۱۸۹۸) را بیش‌تر به عنوان نمایش‌نامه‌نویس و بنیان‌گذار تئاتر حماسی و به خاطر نمایش‌نامه‌های مشهورش چون «زندگی گالیله»، «ننه دلاور و فرزندانش»، «زن نیك ایالت سچوان»، دایره‌ی گچی قفقازی»، «آدم آدم است»، «ارباب پونتیلا و نوكرش ماتی»، «مادر»...

اکتاویو پاز - ترجمه‌ی: احمد شاملو - کسانی از سرزمین‌مان سخن به میان آوردند من اما به سرزمینی تُهی‌دست می‌اندیشیدم به مردمانی از خاک و نور به خیابانی و دیواری و به انسانی خاموش - ایستاده در برابر دیوار- و به آن سنگ‌ها می‌اندیشیدم که برهنه بر پای ایستاده‌اند در آب رود...

بوریس گرویس - مترجم: نوید قویدل - مقدمه‌ی مترجم: گرویس که فیلسوف، منتقد هنری، نظریه‌پرداز حوزه‌ی رسانه و متخصص مطرح هنر و ادبیات شوروی است، بعد از ترجمه‌ی مقالات متعددی از او به فارسی باید برای علاقه‌مندان به فلسفه‌‌ی هنر و نقد‌ هنری، علی‌الخصوص خوانندگانی که پی‌‌گیر...

قیصر امین‌پور - در سال صرفه‌جویی لبخند پروانه‌های رنگ پریده روی لبان ما پرپر زدند. لبخند ما به زخم بدل شد و زخم‌هامان تا استخوان رسید و بوسه‌هامان پوسید. ما لبخند استخوانی خود را در لابلای زخم نهان کردیم صد سال آزگار ماندیم و زخم‌های خُشک ترک خورده را در متن لایه‌های...

برتولت برشت - برگردان: علی امینی نجفی - به آینده‌گان، یا دقیق‌تر: «با کسانی که پس از ما به دنیا می‌آیند»، از شعرهای بلند و معروف برتولت برشت (۱۸۹۸-۱۹۵۶) شاعر و نویسنده‌ی بزرگ آلمانی است. برشت این شعر را، که تا حدی جنبه‌ی اتوبیوگرافیک دارد، در سال ۱۹۳۹ زمانی که در...

ايليا ارنبورگ - برگردان: احمد شاملو - گذرگاهى صعب است زندگی؛ تنگ آبى در تلاطم و در جوش. ايمان، يكى چشم‌‌بند است؛ ديوارى در برابر بينش. به خيره مگو، كه ايمان كوه را به جنبش در مى‌آورد. من كوه بى‌ جان نيستم، انسان‌ام من! سنگ مقدس در اين جهان بسيار است، صيقل خورده به...

ایرج جنتی عطایی - شکنجه‌ام کرد، تا با شبِ زمانه بسازم خصمانه‌ام زد، که شعر عاشقانه بسازم اگر چه خوانده تنم، به تازیانه دوباره دوباره با شعر باید که تازیانه بسازم خوش خفتن‌ات را شب قصه می‌سراید به نیرنگ بیداریت را باید به خون ترانه بسازم من می‌توانم با جان پناهِ سبزِ...

تریبون چپ - محل اجرا: هر جا که جا باشد: «... یه روز اومدم حقوقم ر ا بگیرم، حقم رو بگیرم، (کارفرما) گفت: برو بیرون. گفتم: مگه این کارخونه به دست ما نمی‌چرخه؟ گفت: ما این‌جا داریم اژدها می‌پروریم. گفتم: من نتونم حقم رو بگیرم، پس زندگی برای من حرومه…»(از حرف‌های عباس آقا...

علی اشرف درویشیان - دود. دود. همه‌ جا دود. دود غلیظ و چربی در هوا پخش شده بود. مردم دهان‌شان را بسته بودند و جز دود چیزی میان آن‌ها نمی‌گذشت. سراسر خیابان در مهی چرک فرو رفته بود؛ حتا رنگ‌های شاد پشت ویترین‌ها هم در این مه گرفتار بودند. اعلامیه‌‌های حراج وسایل منزل به...

پل الوار - برگردان: مجتبی میثمی - بر كتابچه‌های مدرسه‌ام بر نیمكت‌ها و بر درختان بر شن¬ها و بر برف‌ها می‌نویسمت. بر هر صفحه كه می‌خوانم بر هر صفحه كه نانوشته مانده است بر سنگ و خون و كاغذ یا خاكستر می‌نویسمت. بر قاب‌های زرین بر نبرد افزار پیكارگران و بر تارک تاج شاهان...

ویکتور خارا - پنج هزار تن از ما در این‌جاییم در این بخش کوچک شهر پنج هزار تنیم ما. نمی‌دانم در تمامی شهرها و در سراسر کشور شمارمان چند است. تنها در این‌جا، اما ده هزار دست است که بذر می‌افشاند و کارخانه‌ها را به‌ کار می‌اندازد. ـ چه منظومه‌ای از بشر دست‌خوش گرسنگی،...

طاهر صدیق - یکی از ژانرهای بسیار پُر آوازه‌ی ادبی در سوئد، نوشته‌هایی است که «ادبیات کارگری» نامیده شده است. کوشش ما در این مقاله‌ی نسبتا کوتاه این است که اندکی به این ادبیات بپردازیم. در آغاز باید اذعان کنیم که موضوع «ادبیات کارگری» موضوع بسیار گسترده‌ای است و آن‌چه...

برتولت برشت - کی بود که هفت دروازه‌ی تِب رو ساخت؟ کتاب‌ها پُر اسم پادشاه‌هان. شاه‌ها بودن که تخته ‌سنگ‌های ناهموار رو به دوش کشیدن؟ یا بابل، که صد بار نابود شد، هر دفعه کی بود که باز سر پاش کرد؟ تو کدوم خونه‌ی لیما، شهری که تو طلا غرق شده بود، کسایی زندگی می‌کردن که...

احمد شاملو - ... فقط كاش تو قبرستان نباشد. قبرستان براى سكوت و گُل‌ها و ابرها ساخته شده، نه براى اين كه انسان توش بميرد. (و ناگهان چيزى فكرش را مشغول كرد:) امشب ماه در چه وضعى است؟ (و با حرارت توضيح داد:) دوست ندارم زير بدر تمام بميرم. (لحن‌اش پُر از محبت شد:) آخر در...

فرنود حسنی - ادبیات عامه یا فولكلور، مجموعه‌ی آداب و رسوم افسانه‌ها و ضرب‌المثل‌ها، ترانه‌ها، اساطیر و... در موضوعات مختلف است، كه در جوامع گوناگون به طور شفاهی یا از راه تقلید نسل به نسل منتقل می‌شوند. ادبیا ت فولكلور از آن دسته ساخت‌های ادبی هستند، كه از درونی‌ترین...

ولادیمیر مایاکوفسکی - برگردان: اُمید آدینه - خیال‌بافی نکن مگر نمی‌بینی دهقان و برزگر در ازدحام پنبه و آهن گُم گشته‌اند، دود شده‌اند. هیاهویی جز لغزش خورشید بر چهره‌ها نیست. کارخانه‌ها با سوگند به حقوق بشر تقویمِ شقاوت و حیله‌‌اند. بیرق وحشت بر انبوه سیاره‌ها و هر...

احمد حیدربیگی - شعر کُهن بیش از هزار سال وظیفه‌ی صیانت از زبان، فرهنگ ، تاریخ و هویت ملی ما را به عهده داشته است و مردم ایران با آن انس و الفت دیرینه دارند، اگر تصور شود که نیما با این شعر سر ستیزه داشته است، از واقعیت بسیار به دور است. این دل‌بستگان به شعر کُهن...

سولماز نراقی - آبان نام آن پرنده‌ی بی‌گاه است که از تیرهای سُربی صیاد گریخت اینک صدای من را از آینده می‌شنوید از خشم عقرب در چرخه‌ی زودیاک از فراخوان نبرد به ظلمت نُه‌توی مرگ‌اندود از خون‌های دُلمه‌بسته‌ی مُشتامُشت که زنجیری از هراس در اطراف خصم می‌بافند از آن خون‌ها...

گئورگ لوکاچ - مترجم: خ. ش.- روزنامه‌ی «روته‌ فانه» (پرچم سرخ) مورخ بیست و پنجم اوت ۱۹۲۲، مقاله‌ای جالب در زمینه‌ی عنوان بالا منتشر ساخت. با توجه به ‌اهمیت - و در عین حال­ سرشت باز این مساله، شاید بی‌‌فایده نباشد که آن طرح را با اظهار نظری چند تکمیل کنیم. معنی طبقاتی...

شرلی کاشوف - ترجمه: رامین شهروند - می‌اندیشم که «آزادی» چیزی است که دیگری به‌ من داده تا آن که دریافتم زنجیرهای سنگین بی ‌نامی که به‌ دیدن‌شان توانا نبودم به ‌بندم کشیده است. می‌اندیشیدم که «آزادی» چیزی است که دیگری به‌ من داده تا این که دریافتم آن چه به‌ دست آورده‌ام...

سیدعلی صالحی - سال‌هاست نان خشکی‌ها از محله‌ی ما نمی‌گذرند زیرا از نانِ خالی این همه سفره چیزی برای پرندگان حتی باقی نمی‌ماند، فقط می‌ماند بعضی شب‌ها که پدر دستِ خالی به خانه برمی‌گردد. هر وقت پدر دستِ خالی به خانه برمی‌گردد من می‌فهمم پنهانی دارد با خودش چه می‌گوید،...

«جُنگ باران» - آقای عزیز! بدون هیچ مقدمه‌ای به شما بگویم که نامه‌تان مرا بی‌اندازه شادمان کرد. شادی من از دریافت نامه‌ی شما علل بسیار دارد و آخرین آن عطف توجهی است که به شعر من «از زخم قلب آمان جان» کرده‌اید... هیچ می‌دانید که من این شعر را بیش از دیگر اشعارم دوست...

موریس بلانشو - ترجمه‌‌ی: شاهین کوهساری - «پروبلماتیکا»: افسون‌گری ادبیات بر کسی پوشیده نیست. امری که خواننده را از واقعیت روزمره و عادی جدا می‌کند و با رازآلودگی و تعلیق‌ دم‌سازش می‌کند و او را با خود می‌برد. سِحری که با بستن کتاب تمام نمی‌شود. خواننده مبهوت و سردرگُم...

ایرج جنتی عطایی - تو به خود نگاه می‌کنی آینه سیاه می‌کنی پرده رو ترانه می‌کشی پنجره تباه می‌کنی من، ستاره آه می‌کشم دست روی ماه می‌کشم نوازش نسیم می‌کنم روی شب نگاه می‌کشم میٰعادگاه ما انسان و آبادی تاریخ آینده میدان آزادی! تو با گلوله و من با گُل تو با شلیک و من با...

مسعود خیام - به یاد فروغ فرخزاد - كوچه‌ای هست كه در آن جا پسرانی كه به من عاشق بودند‎ هنوز‎ با همان موهای درهم و گردن‌های باریك و پاهای لاغر به تبسم‌های معصوم دختركی می‌اندیشند‎ كه یك شب او را ‎ باد با خود برد. برای شناخت فروغ باید به راز دو كلمه‌ی «كوچه» و «اقاقی» در...

فریدون مشیری - موج می‌آمد چون کوه و به ساحل می‌خورد! از دل تیره‌ی امواج بلندآوا، که غریقی را در خویش فرو می‌برد وغریوش را با مشت فرو می‌کشت، نعره‌ای خسته و خونین، بشریت را به کمک می‌طلبید: - آی آدم‌ها... آی آدم‌ها... ما شنیدیم و به یاری نشتابیدیم! به خیالی که قضا، به...

Nicolas Beauvillain - برگردان: سعید جوادزاده امینی - در اوایل سال‌های ۱۹۳۰ گروه‌های غیر حرفه‌ای، تئاتر را در خدمت مبارزه‌ی انقلابی به کار می‌گیرند. گروه «اکتبر» با بهره‌گیری از متن‌های پُر شور و شجاعانه‌ی ژاک پرٍه‌ور، یکی از پایه‌گذاران آن گروه، روش...

فرشته مولوی - مرغِ بپرم آرزوی پریدن و پرواز شاید برمی‌گردد به دورترین نقطه‌ی خط تاریخ، وقتی‌که آدم خاکی دید که پرنده‌ای پیش رویش بال زد و در دوردست آسمان اوج گرفت. آرزوی پرواز، آن دورترین روزِ تاریخ در دنیای دانش، امروز دیگر نه سودا که کاری پیش‌ پا افتاده و هر روزه...

علی رسولی - کینه‌ای بر خیابان گرسنه است باید بارید. از چوب گوژپشت بام باید پایین افتاد پدیدار باید شد. با رنگ نقره‌ای بر سنگ‌فرش تشنه باید خورد. در دنیای نقره‌گون گُم باید شد آن جا که داستان ابر جاریست آن جا که قطرات هیاهو دارند و جویبار چقدر برای هیاهوی قطرات کوچک...

یانیس ریتسوس - برگردان: ف. دشتی - هوا سرد بود، می‌دانی، زمستان در راه بود ما عجله داشتیم مدارک را جمع کنیم، باید فهرست شهیدان‌مان را کامل می‌کردیم، باید راهی برای سازمان‌دهی خود می‌یافتیم، باید ترانه‌هایمان را می‌سرودیم. فرصت داشت از دست می‌رفت؛ چطور می‌شد به این همه...

الیاس علوی - دستانت را گرفتند و دهانت را خُرد كردند به همین سادگی تمام شدی. از من نخواه در مرگ تو غزل بنویسم، كلماتم را بشویم، آن طور كه خونِ لبانت را شستند و خون ِلبانت بند نمی‌آمد. تو را شهید نمی‌خوانم تو کُشته‌ی تاریكی هستی کُشته‌ی تاریكی. این شعر نیست چشمان كوچك...

علی اشرف درویشیان -  اگر ذره‌ای در دلت جای دارم پس دمی از شادی کناره کن و در این جهان دشخوار، نفس خویش به درد بیالای و داستان مرا حکایت کن «هاملت»،‎ شکسپیر، تازگی و بداعت آثار هنری به ویژه ادبیات بدون تردید ملهم از زندگی شحصی هنرمند و نویسنده است. رد و اثر و صبغه‌ی...

ابوالحسن نجفی - پس از انتشار کتاب "کلمات" اثر ژان پل سارتر (سال ۱۹۶۴)، روزنامه‌ی معروف «لوموند» مصاحبه‌ای با این نویسنده و فیلسوف بزرگ معاصر به عمل آورد که انعکاسی جهانی یافت. این مصاحبه که در ضمن آن، سارتر علی‌رغم ادعای خود فی‌الواقع از کارهای گذشته‌اش "استغفار"...

آنتونیو گرامشی - ترجمه‌‌: محمدجعفر پوینده - مناسباتی که ماهیت هنری دارد، به ویژه در فلسفه‌ی پراکسیس، نشان دهنده‌ی سطحی‌گری پُر مدعای طوطی­‌صفتانی است که می‌پندارند در چهارچوب چند عبارت قالبی مختصر، کلیدهایی برای گشودن تمامی درها به دست آورده‌اند (این کلیدها، به بیان...

پابلو نرودا - برگردان: غزال طبری - آن‌ها تفنگ‌‌های پُر از باروت را آوردند آنان دستور این کشتار وحشیانه را صادر کردند آن‌ها این‌جا با خلقی مواجه شدند گردآمده به حُکم عشق و وظیفه که سرودی می‌‌خواندند. دخترک با پرچمش فرو افتاد و پسر، خندان، زخمی، در کنارش مردم وحشت‌‌زده،...

مارك ردفيلد - برگردان: فرشيد فرهمندنيا - قصه‌ها و مقالات ادبى _ فلسفى موريس بلانشو (متولد سال ۱۹۰۷) يكى از عجيب‌ترين و فريبنده‌ترين «مجموعه آثار» در ادبيات فرانسه محسوب مى‌شوند. بلانشو، مردى منزوى و عُزلت‌نشين بود، نه مصاحبه مى‌كرد، نه اجازه مى‌داد از او عكس بگيرند و...

ابراهيم جمالى - برنارد نوئل كه متولد ۱۹۳۰ در شهر «آويرون» فرانسه است از ۱۱۹۵۲، بعد از تحصيلات در حوزه روزنامه‌نگارى و جامعه‌شناسى، عمرش را وقف نويسندگى كرده و زندگى‌اش را از طريق كارهايى در حوزه كتاب، چاپ و نشر مى‌گذارند. اولين مجموعه شعر او به نام «عصاره بدن» در سال...

چارلی چاپلین - برگردان: احمد شاملو - هنگامی که افسر جوان در راس جوخه­ اعدام قرار می‌گرفت، تنها سپیده‌دم بود- سپیده‌دم پیام‌آور مرگ- که در سکوت حیاط کوچک این زندان اسپانیایی جنبشی داشت. تشریفات مقدماتی انجام شده بود. افراد مقامات رسمی نیز دسته‌ی کوچکی تشکیل داده بودند...

اشتفان هرملین - برگردان: مجتبا کولیوند - برای پرنده­ در بند برای ماهی در تُنگ بلور آب برای رفیقم که زندانی است زیرا، آن چه می‌اندیشد را بر زبان می‌راند. برای گُل­ های قطع شده برای علف لگدمال شده برای درختان مقطوع برای پیکرهایی که شکنجه شدند من نام ترا می‌خوانم: آزادی!...

جان لنون - «تصور کن» یا Imagine نام ترانه - آهنگ بسیار مشهوری از جان لنون، خواننده و ترانه‌سرای معروف انگلیسی و از موسسان و اعضای گروه افسانه‌ای «بیتلز» است. این ترانه در آلبومی به همین نام در سال ۱۹۷۱ منتشر شد و محبوب‌ترین و پُر فروش‌ترین اثر جان لنون در دوران فعالیت...

احمد شاملو - سکوت آب می‌تواند خشکی باشد و فریاد عطش؛ سکوت گندم می‌تواند گرسنگی باشد و غریو پیروزمندانه‌ی قحط؛ هم‌چنان که سکوت آفتاب ظلمات است. اما سکوت آدمی فقدان جهان و خداست. ـــ فریاد را تصویر کن! عصر مرا تصویر کن … در منحنی تازیانه به نیش ¬خط رنج؛ همسایه‌ی مرا...

آلبر کامو - (نامه به سردبیر یک مجله کارگری) اگر شما می­‌پندارید که جمله من «من ادبیات کارگری را این گونه نمی­‌بینم» نیاز به توضیح داشته باشد، در این جا می‌­کوشم توضیح دهم. اما باید آن چه را شفاها گفتم در این جا هم تکرار کنم. من مطمئن نیستم که حق با من باشد. وانگهی...

محمد مختارى -  و من در لفافه‌ى قطع نامه‌ى ميتينگ بزرگ متولد شدم تا با مردم اعماق بجوشم و با وصله‌ى زمانم پيوند يابم تا به سان سوزنى فرو روم و برآيم و لحاف پاره‌ى آسمان‌هاى‌‌نامتحد را به يک ديگر وصله زنم تا مردم چشم تاريخ را بر کلمه‌ى همه ديوا‌ن‌ها حک کنم - مردمى که من...

فرشته ساری - متن سخن‌رانى در كنفرانس سده‌ى صادق هدايت در كالج سنت آنتونى دانشگاه آكسفورد نقاشى كه بوف كور را روايت مى‌كند يا نقشى كه جان مى‌گيرد و بوف كور نوشته مى‌شود. بوف كور با طرح پرسشى آغاز مى‌شود: راوى مى‌خواهد بداند چرا هميشه يك منظره را نقاشى مى‌كرده است. با...

رضا قنبرى -  شعر شاملو، شعر موقعيت ها و شرايط انسانى است. شعرى كه از زندگى و روياهاى انسان معاصر سخن مى‌گويد و «انسان»، «سوژه شناساى» آن است. انسانى كه شاملو در شعرهايش از او سخن مى‌گويد، موجود شكوه‌مندى است كه مالك اين جهان است و مقتدرانه سعى مى‌كند سُكان اين جهان...